Londyn

Największym ośrodkiem życia polskich korporacji akademickich na obczyźnie był Londyn. Od momentu ewakuacji tysięcy polskich żołnierzy i cywilów po klęsce Francji w 1940 r. w wojnie z Niemcami, w stolicy Wielkiej Brytanii znalazło się także wielu korporantów. W czasie wojny i okresie powojennym w Wielkiej Brytanii mieszkało ich łącznie kilkuset. Większość z nich w Londynie i okolicach. Największą grupę stanowili członkowie najstarszych i największych korporacji, przede wszystkim Arkonii, dalej Polonusi i Jagielloni. Mniejsze grupy kolegów należały do Welecji, Sarmatii, Sparty, Lechii.

Okres wojny 1940-1945

Pieczeć K! Arkonia i K! Jagiellonia Na Obczyźnie, Londyn lata powojenne

Jeszcze w okresie wojny odbywały się zjazdy i spotkania poszczególnych korporacji, w tym Konwentu Polonia, Arkonii, Jagiellonii, Sarmatii. Ich celem było utrzymanie wzajemnej łączności oraz organizacja pomocy kolegom będącym w potrzebie i ich rodzinom, w szczególności tym, którzy znaleźli się w niemieckiej niewoli. Spotkania odbywały się nieregularnie i najczęściej samorzutnie, w czasie i miejscu, które na to pozwalały. Niekiedy podejmowano także próby formalizacji działalności, wybierano władze (Arkonia, Jagiellonia) oraz wydawano komunikaty informacyjne dla rozsianych na emigracji kolegów (Sarmatia).

Owocna i pożyteczna okazała się współpraca Korporacji Arkonia i Jagiellonia, które utworzyły w grudniu 1943 r. “Komitet Porozumiewawczy Arkonii i Jagiellonii na Obczyźnie”. Jego zdaniem było prowadzenie ewidencji, zbieranie materiałów pamiątkowych, utrzymywanie stałej łączności z kolegami oraz udzielanie wsparcia tym, którzy znaleźli się w potrzebie. Utworzono także Komisję Badań z zadaniem rozważenia zdań i dalszej działalności korporacji.

Emigracja 1945-1989

Pismo Komisji Organizacyjnej przygotowującej Zjazd Ogólnokorporacyjny, styczeń 1948 r.

Na zjeździe skartelowanych korporacji Konwentu Polonia, Arkonia, Welecja i Jagiellonia w 1947 r. uchwalono utrzymanie ciągłości stowarzyszeń przez kontynuowanie pracy ideowo-wychowawczej wśród młodzieży akademickiej na emigracji poprzez stworzenie klubu studencko-filisterskiego oraz utworzenie Koła Międzykorporacyjnego i ustalono wytyczne dla przyszłego regulaminu związku. Niestety powołanej na Zjeździe Filisterskiej Komisji Międzykorporacyjnej nie udało się pozyskać wystarczających środków finansowych do powołania klubu “Insula”, a rozmowy z przedstawicielami innych korporacji (Sarmatia, Aquilonia, Sparta) dotyczące rozszerzenia współpracy o inne korporacje nie przyniosły zadowalających rezultatów. W konsekwencji na Zjeździe Międzykorporacyjnym w 1949 r., w którym wzięli udział przedstawiciele Konwentu Polonia, Arkonii, Welecji, Jagiellonii oraz Sparty formalnie odroczono stworzenie takiej instytucji.

Herby Arkonii, Welecji, Konwentu Polonia, Jagiellonii oraz Fraternitas Estica.

Wśród przyczyn niepowodzenia należy wskazać trudne warunki egzystencji polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii oraz związany z tym fakt opuszczenia przez wielu korporantów Londynu i Wielkiej Brytanii. Niektórzy z nich zdecydowali się na powrót do kraju, większość rozproszyła się po świecie, wyjechała do Stanów Zjednoczonych, Kanady, Republiki Południowej Afryki, Australii, krajów Ameryki Południowej i innych miejsc. Przyczyn porażki szukać należy jednak także w braku umiejętności porozumienia się, antagonizmach międzykorporacyjnych i międzyludzkich.

Komers 141-lecia Korporacji Polonia, Londyn 15 XI 1969 r.

W związku z faktem, że nie udało się stworzyć szerszej platformy porozumienia, życie korporacyjne koncentrowało się w ramach poszczególnych korporacji. Największą aktywnością charakteryzowały się Arkonia, Konwent Polonia i Jagiellonia. Najlepiej zorganizowana z nich była Arkonia. W znacznym stopniu wokół Arkonii koncentrowała się działalność pozostałych starych korporacji. Największe znaczenie odgrywały okolicznościowe spotkania z okazji kolejnych rocznic powstania korporacji, tradycyjne opłatki i jajeczka.

Tablica pamiątkowa Konwentu Polonia, Londyn 1971 r.

Przez dwie dekady ukazywał się w Londynie Biuletyn Arkoński, a po zaprzestaniu jego regularnego wydawania w 1968 r. podobny biuletyn rozpoczęła wydawać Jagiegllonia. Ukazywał się on w Londynie do 1994 r. Opublikowano także księgi pamiątkowe Jagiellonii w 1970 r. oraz Arkonii 1981 r. W 1971 r. w kościele pw. św. Andrzeja Boboli wmurowano tablice ku czci zmarłych, pomordowanych i poległych w walkach za Ojczyznę członków Konwentu Polonia. Należy także wspomnieć o ukonstytuowaniu się w 1978 r. Koła Filistrów K! Sarmatia na Obczyźnie, wydawanych w latach 1978-1992 w Londynie Komunikatach Koła Filistrów K! Sarmatia na Obczyźnie oraz odsłonięciu w 1983 r. w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie tablicy pamiątkowej poświęconej poległym oraz pomordowanym Sarmatom.

Opracowanie: Bartłomiej P. Wróblewski
Opublikowano: 16 VII 2010 r.
Ostatnia zmiana: 29 XI 2010 r.

Propozycja cytowania: Bartłomiej P. Wróblewski, Środowisko polskich korporacji akademickich na emigracji w Londynie, (na:) www.archiwumkorporacyjne.pl, stan 29 XI 2010 r.

O Archiwum | Muzeum Korporacyjne | Aktualności | Kontakt | English © Archiwum Korporacyjne Nota prawna | Mapa serwisu | created by { re.PUBLIK }