K! Znicz (żeńska)

Nazwa:
Związek Polek Akademiczek Uniwersytetu Litewskiego “Znicz”
Siedziba:
Kowno
Data powstania:
5 VI 1930 r.
Barwy:
biała - czerwona - złota
Dewiza:
„Pokój w nas i wokół nas.”

Rys historyczny

Zaprzysiężenie członkiń Znicza, 29 XI 1930 r. (?) Kowno.

Korporacja Znicz powstała w 1930 r. Była jedną z nielicznych w dwudziestoleciu międzywojennym polskich żeńskich korporacji akademickich. Dnia 5 VI 1930 r. statut organizacji pod nazwą Związek Polek Akademiczek Uniwersytetu Litewskiego “Znicz” został zatwierdzony przez władze kowieńskiego Uniwersytetu. W setną rocznicę Powstania Listopadowego tj. dnia 29 XI 1930 r. nastąpilo oficjalne powołanie stowarzyszenia. Działalność Znicza trwała 10 lat i ustała w czerwcu 1940 r., kiedy nowy rząd Litwy zdecydował o likwidacji organizacji polskich (wg innych danych Korporacja zaprzestała działalności już w 1934 r.).

Korporacja Znicz tak pod względem ideologii, jak i organizacji była wzorowana na działającej już w Kownie męskiej Korporacji Lauda. Inicjatorami powołania Herbatka K! Znicz, w centrum opiekunka Korporacji Joanna Narutowiczowa, Kowno 29 XI 1932 r. organizacji byli: przełożona Gimnazjum Polskiego w Kownie Joanna Narutowicz, Konstanty Plater–Zyberk (Lauda), a być może także małżeństwo Stanisława (Lauda) i Jadwigi Brzozowskich. Celem Znicza było “samowychowanie na zasadach etyki chrześcijańskiej, pogłębienie świadomości narodowej – polskości przez samokształcenie”. Podejmowano działania na rzecz poznawania ojczystego języka, historii i kultury Polski. Starano się utrwalać “wzajemną pomoc (…), solidarność i przyjaźń między zniczankami”. Szczególny żeński rys Korporacji odzwierciedlała deklaracja wychowawcza, zgodnie z którą “(…) kobieta winna starać się usilnie o wyrobienie w sobie tych zalet, które cechować muszą kobietę-Polkę, kapłankę domowego ogniska, strażniczkę powagi i świętości rodziny – podstawę zdrowego organizmu społecznego”. W odróżnieniu od większości korporacji męskich, członkinie Znicza nie nosiły barw tj. czapek i band w kolorach korporacji.

Dzięki życzliwości zarządu Towarzystwa Oświatowego “Pochodnia” Znicz otrzymała na swoją siedzibę pokój w domu Towarzystwa przy ul. Orzeszkowej w Kownie, gdzie odbywały się w każdą sobotę cotygodniowe spotkania. Znicz utrzymywała przyjazne kontakty także z innymi organizacjami polskimi na Litwie kowieńskiej, w szczególności z Korproacją Lauda.

Całkowita ustalona, choć niekompletna imienna liczba członkiń obejmuje 25 nazwisk, w tym dwoje członków honorowych.

Brak wiadomości o spotkaniach członkiń Korporacji w czasie wojny i w okresie powojennym

Lista członków

Poniższa, niekompletna lista członkiń Znicza obejmuje 25 nazwisk. Będziemy wdzięczni za jej uzupełnianie i korektę, przesyłanie danych biograficznych i fotografii członkiń korporacji (vide Kontakt), jak także za pomoc w poszukiwaniach materialnych śladów oraz wszelkich informacji o samej korporacji (vide Poszukiwania).

Członkowie honorowi

    Joanna Narutowicz

  1. Joanna Narutowicz, ( - 1948 w Polsce) z Billewiczów, przełożona Polskiego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Kownie, inicjatorka i opiekunka Znicza

    Konstanty hr. Plater-Zyberk, 1929 r.

  2. Konstanty hr. Plater-Zyberk, (19 kwietnia 1886 w Podzamczu pow. Garwolin - 10 marca 1956 w Gliwicach) z Kurtowian, syn Ludwika (Konwent Polonia) i Teresy z Zamoyskich, brat Stefana (Arkonia), absolwent Gimnazjum w Petersburgu, student Wydziału Rolniczego PR 1910-1914, przyjęty do Arkonii 1911 (nr ew. 851), wiceprezes, po I wojnie światowej na Litwie kowieńskiej w miejsc. Biała w pow. Szawle, współzałożyciel i działacz Towarzystwa Oświatowego “Pochodnia”, główny inicjator powstania i opiekun Laudy (przezwisko “Niańka”), Filister Arkonii i Laudy, inicjator założenia i Filister honorowy Znicza, po wojnie prowadził państwowe gospodarstwo zielarskie na Pomorzu

Członkowie rzeczywiści

  1. Marta Burbianka, historyk w Gimnazjum A. Mickiewicza, kooptowana filistrowa Znicza (1931-34)
  2. Zofia Chrystowska, studentka Wydziału Medycznego Uniwersytetu Witolda Wielkiego, założycielka Znicza 1930, pierwsza sekretarz sem. let. 1929/30 oraz sem. zim. i sem. let. 1930/31

    Eugenia Dusewiczówna, 1933 r.

  3. Eugenia Dusewiczówna, absolwentka Gimnazjum im. A. Mickiewicza

    Irena Giżyńska, 1933 r.

  4. Irena Giżyńska-Chrystowska, absolwentka lituanistyki, pracowała w polskich szkołach, a po 1940 w litewskich szkołach średnich, pozostała na Litwie

    Irena Glińska, 1933 r.

  5. Irena Glińska,

  6. H. Horbaczewska

    Bronisława Jaroszewicz, 1933 r.

  7. Bronisława Jaroszewicz,

    Helena Jodkowska, 1933 r.

  8. Helena Jodkowska, studentka Wydziału Przyrodniczego Uniwersytetu Witolda Wielkiego, założycielka Znicza, pierwsza prezes sem. let. 1929/30 oraz sem. zim. 1930/31, wiceprezes sem. let. 1930/31

    Ludwika Kołyszkówna, 1933 r.

  9. Ludwika Kołyszkówna (po mężu Mongird), studentka Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Witolda Wielkiego, założycielka Znicza, nauczycielka w polskiej szkole początkowej w Kownie, wywieziona do Ałtajskiego Kraju w 1941, przebywała na zesłaniu do 1957, powróciła na Litwę

    Regina (Romana) Kondratowicz, 1933 r.

  10. Regina (Romana) Kondratowicz,

    Kongielówna, 1933 r.

  11. Kongielówna, (?)

  12. Weronik Maciejówna, studentka Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Witolda Wielkiego, założycielka Znicza, prezes sem. let. 1930/31, sekretarz sem. zim. 1931/32, jako stypendystka Towarzystwa Oświatowego “Pochodnia” wysłana na studia bibliotekarstwa do Polski 1932-35, po powrocie do Kowna zreorganizowała Bibliotekę Polską przy “Pochodni”, utworzyła centralę biblioteczek ruchomych na całą sięć placówek na Litwie, po wojnie została na Litwie
  13. Anna Rymwid-Mickiewicz (po mężu Wojtkiewicz), studentka Wydziału Odontologii Uniwersytetu Witolda Wielkiego, założycielka Znicza, lekarz stomatolog, pozostała na Litwie

    Halina Nagurska.

  14. Halina Nagurska (po mężu (?) Ukińska), absolwentka Gimnazjum Polskiego w Poniewieżu, działała w “Związku Ludzi Pracy” i w organizacjach dobroczynnych m.in. przy pomocy uchodźcom na Litwie

    Stanisława Poziemska, 1933 r.

  15. Stanisława Poziemska, studentka Wydziału Medycznego Uniwersytetu Witolda Wielkiego, założycielka Znicza

    Jadwiga Strukówna, 1933 r.

  16. Jadwiga Strukówna,

  17. Krystyna Szukszcianka, polonistka w Gimnazjum A. Mickiewicza, kooptowana filistrowa Znicza (1931-34)

    Helena Szwejkowska, 1933 r.

  18. Helena Szwejkowska, polonistka w Gimnazjum A. Mickiewicza, kooptowana filistrowa Znicza (1931-34)

    Jadwiga Szwejkowska, 1933 r.

  19. Jadwiga Szwejkowska, lekarz stomatologii, po wojnie w Ostródzie

    Anna Wallonisówna, 1933 r.

  20. Anna Wallonisówna (Walonisówna), (?)

    Ziunia Wallonisówna, 1933 r.

  21. Ziunia Wallonisówna (Walonisówna),

    Ala Zajączkowska, 1933 r.

  22. Ala Zajączkowska, (?)

    Eleonora Zwycewiczówna, 1933 r.

  23. Eleonora Zwycewiczówna, ( - 1936) studentka Wydziału Odontologicznego Uniwersytetu Witolda Wielkiego, współzałożycielka Związku Polek Akademiczek Uniwersytetu Witolda Wielkiego, członek zarządu Zjednoczenia Studentów Polaków Uniwersytetu, założycielka Znicza, pierwsza wiceprezes i skarbnik sem. let. 1929/30 oraz sem. zim. 1930/31, prezes sem. zim. 1931/32, zginęła tragicznie zabita przez zakochanego w niej

Listę członków opracowano na podstawie:

1) Ludwika (z Kołyszków) Mongird, „Znicz” Związek Studentek Polek Przy Uniwersytecie Witolda Wielkiego w Kownie, maszynopis,
2) fotografii i innych materiałów archiwalnych z Archiwum Korporacyjnego,
3) wydawnictw encyklopedycznych i biograficznych oraz rozmów z rodzinami członkiń Korporacji Znicz.

Opracowanie: Bartłomiej P. Wróblewski
Opublikowano: 2 IV 2011 r.

Propozycja cytowania: Bartłomiej P. Wróblewski, Korporacja Znicza (Kowno), (na:) www.archiwumkorporacyjne.pl, stan 2 IV 2011 r.

O Archiwum  |  Muzeum Korporacyjne  |  Aktualności  |  Kontakt  |   English © Archiwum Korporacyjne     Nota prawna  |  Mapa serwisu  | 
Szukaj    »
created by { re.PUBLIK }