K! Piłsudia

Dekiel Piłsudii - vide Poszukiwania.

Nazwa:
Polska Akademicka Korporacja “Piłsudia”
Siedziba:
Wilno
Data powstania:
1926 r.
Barwy:
błękitnoszara – amarantowa – biała
Dewiza:
„Społem przez wytrwałą i uczciwą pracę ku chwale i potędze Ojczyzny”

Rys historyczny

‘Kartka z podziękowaniami dla Piłsudii z sekretariatu Marszałka Józefa Piłsudskiego, 1932 r.

Piłsudia została założona w 1926 r. Wobec odmowy władz Uniwersytetu Stefana Batorego zarejestrowania Korporacji pod nazwą „Piłsudia”, początkowo nosiła nazwę „Aquilania”. W 1931 r. Korporacja uzyskała zgodę Marszałka Józefa Piłsudskiego, co umożliwiło zmianę nazwy na “Piłsudia”.

Ideologia Piłsudii wyrażała się w nazwie jaką przybrała Korporacja. Podstawową rolę odgrywał kult osoby Marszałka Józefa Piłsudskiego. Poglądy polityczne członków Korporacji były różne. Niektórzy członkowie Piłsudii należeli do monarchistycznej Myśli Mocarstwowej, inni do lewicowego Legionu Młodych. Piłsudia należała do grupy tzw. korporacji sanacyjnych. W konsekwencji nie została przyjęta do Związku Polskich Korporacji Akademickich. W 1932 r. należała do grupy korporacji, które stworzyły sanacyjny związek międzykorporacyjny - Federację Polskich Korporacji Akademickich.

Prezydium Piłsudii, od lewej Adam Cisek, Zygmunt Ostrowski, Eugeniusz Sapkowski, NN, Wilno lata 30-te.

Pierwszym kuratorem Piłsudii z ramienia Senatu Uniwersytetu był prof. Julian Szymański. W roku akademickim 1935/36 funkcję kuratora pełnił prof. Ludomir Sleńdziński, a siedziba Korporacji mieściła się na ul. Uniwersyteckiej 1/4 w kamienicy na przeciw bocznego wejścia do rektoratu Uniwersytetu.

Korporacja współpracowała z Polskim Białym Krzyżem, Kołem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej oraz zorganizowanym przez siebie stowarzyszeniem literacko-artystycznym “Leonardo da Vincii”.

Całkowita ustalona, choć niekompletna, imienna lista członków obejmuje 47 nazwisk, w tym siedmiu członków honorowych.

Po wojnie na przełomie lat 70-tych i 80-tych odbywały się spotkania grupy członków Piłsudii.

Od lewej poczty sztandarowe Piłsudii i Cresovii, Wilno 1931 r. (?).

Lista członków

Poniższa, niekompletna lista członków Piłsudii obejmuje kilkadziesiąt nazwisk. Będziemy wdzięczni za jej uzupełnianie i korektę, przesyłanie danych biograficznych i fotografii członków korporacji (vide Kontakt), jak także za pomoc w poszukiwaniach materialnych śladów oraz wszelkich informacji o samej korporacji (vide Poszukiwania).

Członkowie honorowi

Glabisz, płk, Filister honorowy Piłsudii [prawd. Kazimierz Glabisz (10 lutego 1893 w Odolanowie - 26 listopada 1981 w Londynie), działacz niepodległościowy, powstaniec wielkopolski, mgr praw UP, generał brygady WP, działacz sportowy, prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej oraz przewodniczący Polskiego Komitetu Olimpijskiego, po wojnie na emigracji w Wielkiej Brytanii
Stanisław Lorentz, (28 kwietnia 1899 w Radomiu - 15 marca 1991 w Warszawie) absolwent Gimnazjum Górskiego w Warszawie, student historii sztuki na Wydziale Filozoficznym UW, doktorat 1924, konserwator zabytków województwa wileńskiego i nowogródzkiego 1929-35, wykładowca USB 1935-36 (?), Filister honorowy Piłsudii, w latach 1936-39 i 1945-82 dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, kierownik Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków 1945-51, od 1947 prof. UW, członek PAU 1949 i PAN 1952, ekspert UNESCO ds. ochrony zabytków, zaangażowany w sprawę odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, odznaczony Orderem Budowniczych Polski Ludowej, poseł na Sejm PRL z ramienia Stronnictwa Demokratycznego 1965-69, pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie
Józef Piłsudski, 1931 r. (?)
Józef Piłsudski, (5 grudnia 1867 w Zułowie pod Wilnem - 12 maja 1935 w Warszawie) działacz niepodległościowy, dowódca wojskowy, polityk, naczelnik państwa Polskiego w latach 1918-1922 i naczelny wódz Armii Polskiej od 11 listopada 1918, pierwszy marszałek Polski od 1920, dwukrotny premier Polski (1926-1928 i 1930), twórca tzw. rządów sanacyjnych w II Rzeczypospolitej wprowadzonych w 1926 po zamachu stanu, Filister honorowy Piłsudii
Aleksander Błażej Prystor, (2 stycznia 1874 w Wilnie - 1941 w Moskwie) działacz niepodległościowy, członek Organizacji Bojowej PPS, a także PPS – Frakcji Rewolucyjnej, Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego oraz Polskiej Organizacji Wojskowej, w II RP podsekretarzem stanu w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej 1918-22, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1920, minister pracy i opieki społecznej 1929-30 oraz minister przemysłu i handlu 1930-31, jeden z czołowych polityków sanacji oraz bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego (w tzw. grupie pułkowników), premier 1931-33, poseł na Sejm III kadencji z ramienia BBWR 1930-35, później senator IV i V kadencji z ramienia OZN-u 1935-39, od 1931 Filister honorowy Piłsudii, po wybuchu II wojny światowej schronił się na Litwie, po zajęciu Litwy przez ZSRR aresztowany przez NKWD 1940, zmarł w szpitalu więziennym na Butyrkach w Moskwie
Ludomir Sleńdziński, (1889 w Wilnie -1980 w Krakowie) s. Wincentego, w latach 1909-16 student w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem Dymitra Kardowskiego, w 1920 wrócił do Wilna, gdzie zainicjował utworzenie Wileńskiego Towarzystwa Artystów Plastyków, prezes stowarzyszenia 1920-39, od 1925 szef katedry malarstwa monumentalnego na Wydziale Sztuk Pięknych USB w Wilnie, Filister honorowy Concordii, kurator i Filister honorowy Piłsudii, w czasie okupacji hitlerowskiej prześladowany przez gestapo i uwięziony w obozie ciężkich robót w Prawianiszkach na Litwie, po wojnie w Krakowie, szef katedry rysunku i rzeźby na Wydziale Architektury PK, prorektor i rektor Politechniki 1948-56, malarz i rzeźbiarz, pedagog; czołowy reprezentant nowego klasycyzmu, wystawy jego prac odbyły się w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1927, 1950, 1957), warszawskim IPS (1933) i Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (1960), wielokrotnie na międzynarodowych wystawach organizowanych przez Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych, a także w ekspozycjach urządzanych w Stanach Zjednoczonych przez Carnegie Institute w Pittsburgu, na Biennale w Wenecji (1926, 1932, 1936) oraz na Światowej Wystawie w Brukseli (1935), laureat PAU 1928 za “Portret żony z obrączką” (1925), złoty medal na Światowej Wystawie “Sztuka i Technika” w Paryżu 1937 za polichromowaną płaskorzeźbę przedstawiającą portret matki artysty. I nagroda w konkursie na dekorację sali obrad Sejmu 1927, I nagroda za projekt plafonu w Sali Balowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych 1937, w 1973 w warszawskim Muzeum Narodowym retrospektywna wystawa twórczości artysty
Witold Staniewicz, (16 września 1887 w Wilnie - 14 czerwca 1966 w Poznaniu) s. Cezarego i Julii z d. Rossochacka, prof. ekonomiki rolnej i polityki agrarnej, do 1931 prof. PL, minister reform rolnych w ośmiu kolejnych gabinetach 1926-30, poseł na Sejm z ramienia BBWR, od 1930 kierownik wydziału ekonomiki drobnych gospodarstw wiejskich Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego (PINGW) w Puławach, prof. USB 1931-39, w tym rektor USB 1933-36, kierownik sekcji gospodarczej Instytutu Naukowo-Badawczego Europy Wschodniej w Wilnie, Filister honorowy Piłsudii, od 1946 prof. UP, a następnie Wyższej Szkoły Rolniczej w Poznaniu, pochowany na cmentarzu na Sołaczu
Julian Juliusz Szymański, (10 maja 1870 w Kielcach - 8 czerwca 1958) ojciec Lecha (Konwent Polonia), absolwent med. Uniwersytet w Kijowie, tamże asystent w klinice okulistycznej 1891-98, uczestnik rewolucji 1905, uciekając przed represjami emigrował do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował pracę naukową, prof. Uniwersytetu w Kurytybie w Brazylii 1916-20, opublikował pierwszy w języku portugalskim podręcznik okulistyki, który ukazał się też w języku polskim (Okulistyka w skróceniu, 1920), od 1922 prof. okulistyki USB, pierwszy kurator i Filister honorowy Piłsudii, Filister honorowy Śniadecji 1928, senator i marszałek Senatu z ramienia BBWR 1928-30

Członkowie rzeczywiści

Witold Bednarczyk, mgr praw, adwokat
Aleksander Bogdanowicz, zegarmistrz
Zygmunt Branicki,
Henryk Cygankiewicz, 1926/27 r.
Henryk Cygankiewicz [od 1936 Cichankiewicz] (19 kwietnia 1903 w Mariupolu -2 kwietnia 1991 w Warszawie) s. Józefa (pracownika kolei) i Marii z d. Przyjemska h. Rawicz, absolwent Gimnazjum im. A. Mickiewicza w Wilnie, student i absolwent 1939 prawa USB, c. 1926/27 Batoria (fuksmajor), później założyciel Piłsudii, absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim 1929/30, członek Rady Naczelnej Myśli Mocarstwowej 1931, w 1936 nazwisko zmienione na podstawie ponownego tłumaczenia aktu urodzenia, walczył w wojnie obronnej 1939, w konspiracji żołnierz AK, po wojnie Naczelnik Wydziału Ministerstwa Żeglugi, Główny Inspektor BHP w Urzędzie Gospodarki Wodnej w Warszawie, Główny Inspektor BHP, działał w społeczności lokalnej oraz Klubie Sportowym “Polonia” w Warszawie, pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie

Franciszek Chudy, 1937 r.
Franciszek Chudy (po wojnie Chudecki), (8 sierpnia 1906 w miejsc. Wnuki k. Wilna - 15 stycznia 1999 w Sopocie) s. Andrzeja i Franciszki z d. Kisiel, absolwent Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Święcianach, student i absolwent prawa UP, członek Korporacji Aquilonia, brał udział w przekształcaniu Aquilonii w Piłsudię 1929 (?), ukończył Szkołę Podchorążych w Wilnie, ppor. rez., uczestnik wojny obronnej 1939, po rozbiciu jednostki pod Kutnem wrócił do Wilna, po wkroczeniu Rosjan do Wilna w 1939 aresztowany i po trzymiesięcznym pobycie w więzieniu w Łukiszkach wywieziony do łagru w północno-wschodnim Kazachstanie, z którego po półtora roku zbiegł i powrócił w 1941 do Wilna, pracował w Banku Rolnym w Gdańsku 1946-58, Narodowym Banku Polskim 1958-72, w tym jako naczelnik Wydziału Kredytów, a ostatecznie do emerytury jako dyrektor Oddziału I w Gdyni, członek ZBOWiD i Związku Sybiraków, pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Sopocie

Adam Cisek, lata 30-te.
Adam Cisek, student prawa USB, po wojnie więzień polityczny, osadzony w więzieniu we Wronkach, torturowany, zwolniony w latach 50-tych
Bolesław Delimata, [być może Bolesław Delimata (1910-1940 w Kalininie) s. Józefa, mgr praw, zamordowany przez NKWD, ofiara zbrodni katyńskiej
Wacław Drozdowicz, student medycyny USB, członek Korporacji Aquilonia, brał udział w przekształcaniu Aquilonii w Piłsudię 1929 (?)
Bolesław Dziczkaniec, (26 maja 1902 w Lidzie - 30 października 1983 w Grajewie) w samoobronie wileńskiej obrońca Lidy przed bolszewikami 1918, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1920, student i absolwent 1934 medycyny USB, członek Korporacji Aquilonia, brał udział w przekształcaniu Aquilonii w Piłsudię 1929 (?), po studiach internista w Lidzie, dr med. (?), por. rez., w wojnie obronnej 1939 w 43 Pułku Piechoty, w czasie okupacji kpt. - szef służby zdrowia Okręgu Nowogrodzkiego AK ps. “Nowogródzki”, w 1945 aresztowany i zesłany przez NKWD do łagru w Komi, po zwolnieniu ekspatriowany do Polski, od 1946 wojnie organizator służby zdrowia i lekarz w Grajewie, m.in. lekarz powiatowy, kierownik Wydziału Zdrowia, ordynator Oddziału Wewnętrznego Szpitala Powiatowego, kierownik Pogotowia Ratunkowego, działacz społeczny, m.in. przewodniczący Powiatowego Komitetu Frontu Jedności Narodu, kierownik PCK 1946-49, działacz.Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Grajewskiej, odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych (za obronę Lidy), Krzyżem Kawalerskim OOP, Medalem X-lecia PRL, Medalem XXX-lecia PRL, Odznaką Honorową „Zasłużony Białostocczyźnie”, Odznaką „Zasłużony Działacz FJN”, Srebrną Odznaką Pożarnictwa (vide także www.grajewiak.pl)
Henryk Fijas, dr
Adam Filonik, mgr
Ryszard Garbaczewski, (24 grudnia 1907 w Siedlcach - 8 lipca 1974 w Siedlcach) s. Michała i Bronisławy z Dmowskich, absolwent Gimnazjum im. Bolesława Prusa w Siedlcach 1916-28, student i absolwent, od 1929 student Wydziału Lekarskiego USB, ukończył szkolenie w Szkole Podchorążych Piechoty Rezerwy w Łukowie 1929, ppor. rez. WP, w wojnie obronnej 1939 oficer żywnościowy 22 Pułku Piechoty, żołnierz AK w Wilnie, aresztowany przez NKWD i osadzony w łagrze w Stalinogorsku 1944-45, w 1945 wrócił do Polski, osiadł w Siedlcach, według relacji rodzinnych po wojnie powiedział, że “może imać się każdej pracy, a nie będzie wspierał komunistów i tego kłamstwa”, jego kolega minister Jędrychowski namawiał, go do podjęcia dobrej pracy w Warszawie, za trzecim razem wygnał go z domu słowami “precz sługusie”, m.in. prowadził plantacje truskawek, handlował drzewem, pochowany w grobie rodzinnym Dmowskich na Cmentarzu Centralnym w Siedlcach [Źródła (poza wskazanymi poniżej spisu członków): relacja Izabeli Rucińskiej]
Henryk Giedrojć, mgr
Greb, członek Korporacji Aquilonia, brał udział w przekształcaniu Aquilonii w Piłsudię 1929 (?)
Grzymkowski,
Franciszek Ibelhaupt,
Roman Jeśman, (20 maja 1910 w Smoleńsku - 1940 w Charkowie), s. Eugeniusza i Wandy z Osiecimskich, absolwent Szkoły Średniej w Brześciu 1931, urzędnik Zarządu Miejskiego w Wilnie, ppor. rez., przydzielony do 5 Pułku Piechoty Legionów, w niewoli sowieckiej, zamordowany przez NKWD
Bronisław Karbowicz, (19 lipca 1900 w Łodzi - 1940 w Charkowie), s. Leona i Marianny z Zakrzewskich, w wojnie polsko-rosyjskiej 1920 w 60 Pułku Piechoty na frontach ukraińskim i białoruskim, absolwent 1934 med. UW, po studiach leakrz w Łodzi, ppor. rez., przydzielony do 1 Pułku Piechoty Legionów, w niewoli sowieckiej, zamordowany przez NKWD
Kazimierz Kempiński, 1939 r.
Kazimierz Kempiński, (1914-1989) mgr praw, adwokat
Anatoliusz Korotaj, (1 lutego 1914 w Wilnie - 1940 w Katyniu), s. Tomasza i Anny z Janczów, absolwent gimnazjum w Wilnie 1933, student prawa USB, działacz Myśli Mocarstwowej, ppor rez., przydzielony do 86 Pułku Piechoty, w niewoli sowieckiej, zamordowany przez NKWD
Michał Korycki, (8 grudnia 1904 - marzec 1994 w Gdańsku) student medycyny USB, początkowo w Korporacji Vilnensia, później w Korporacji Piłsudia, dr med.
Adolf Kusz, (23 października 1910 w Saratowie w Rosji - 1940 w Katyniu), s. Józefa i Julii z Markusów, absolwent gimnazjum w Warszawie 1932, student prawa UW, prawnik, ppor. rez., przydzielony do 71 Pułku Piechoty, w niewoli sowieckiej, zamordowany przez NKWD
Feliks Franciszek Lesisz, (30 maja 1904 w Kozienicach - 1940 w Charkowie), s. Franciszka i Wiktorii z d. Szur, student i absolwent 1935 med. USB, w 1938 lekarz Szpitala Dzieciątka Jezus w Warszawie, absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy San. w Warszawie 1929, ppor. rez. służby zdrowia, w niewoli sowieckiej, zamordowany przez NKWD
Aleksander Lickiewicz, (1908 - 1960 w Olsztynie), absolwent Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Święcianach, członek Korporacji Aquilonia, brał udział w przekształcaniu Aquilonii w Piłsudię 1929 (?)
Janusz Jar-Łańcucki, (10 lutego 1909 w miejsc. Księże Góry w Rosji - 2 stycznia 1977 w Monachium) z okolic Brześcia nad Bugiem, s. Józefa i Marii, absolwent Gimnazjum w Baranowiczach, odbył służbę wojskową Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Śremie 1931-32, ppor. rez. piechoty 1934, w student i absolwent prawa USB 1935-39(?), od 1940 w wileńskiej ZWZ-AK ps. “Mewa” i “Jar”, w 1942 przeniósł się do Buska-Zdroju, w 1943 zaprzysiężony, w tym samym roku aresztowany przez Gestapo, osadzony w więzieniu w Kielcach, następnie więzień obozów Auschwitz, Dautmergen, Struthof/Natzweiler i Allach-Dachau, po wojnie na emigracji w Niemczech, osiadł w Monachium, w latach 1947-50 służył w Kompanii Wartowniczej w Mannheim-Kefertal, a następnie w Norymberdze, pracował jako publicysta i działał społecznie, prezes Oddziału Związku Inwalidów Wojennych PSZ w Monachium oraz Związku byłych Żołnierzy Armii Krajowej, działał w Zjednoczeniu Polskich Uchodźców, pochowany w Monachium [Źródła (poza wskazanymi poniżej spisu członków): Łukasz Wolak, Janusz Jar-Łańcucki, maszynopis]
Bolesław Łojko,
Bazyli Mikoluk, lek. stomatologii
Misiun, absolwent Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Święcianach, członek Korporacji Aquilonia, brał udział w przekształcaniu Aquilonii w Piłsudię 1929 (?)
Zygmunt Ostrowski, lata 30-te.
Zygmunt Ostrowski, (5 lipca 1911 w Łodzi - 23 czerwca 1977 w Łodzi) s. Antoniego i Zofii z Oraczewskich, szwagier Wiesława Religo (Piłsudia), absolwent Gimnazjum im. Bolesława Prusa w Łodzi 1932, student polonistyki 1932-33, student i absolwent prawa USB 1933-39, c. 1932, absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, wojnę spędził w Wilnie i okolicach, pracował m.in. w Kartonfabrik Olchowo w Michaliszkach, w 1944 przeniósł się do Białej Podlaskiej, a w 1945 do Łodzi, adwokat, m.in. rzecznik dyscyplinarny łódzkiej Okręgowej Rady Adwokackiej, pochowany na Cmentarzu przy ul. Ogrodowej w Łodzi
Pakulienis,
Jan Polikiewicz, lek. med.
Wiesław Religo, szwagier Zygmunta Ostrowskiego (Piłsudia) mgr praw, adwokat (?), po wojnie mieszkał w Stargardzie Szczecińskim oraz od lat pięćdziesiątych w Krakowie, gdzie pracował jako radca prawny PKP
Józef Tadeusz Rybicki, (23 października 1905 w Lublinie - 1940 w Charkowie), s. Jana i Józefy, absolwent Szkoły Handlowej Męskiej im. A i J. Werterów Zgromadzenia Kupców w Lublinie 1925, student i absolwent med. USB 1932, ppor. rez., przydzielony do 13 Pułku Artylerii Lekkiej, w niewoli sowieckiej, zamordowany przez NKWD
Eugeniusz Sapkowski, prawd. 1934 r.
Eugeniusz Sapkowski, (22 sierpnia 1913 w Oranach w woj. wileńskim - 4 marca 2007) absolwent Gimnazjum im. J. Piłsudskiego w Święcianach, student i absolwent 1937 prawa USB, po wojnie adwokat w Łodzi
Władysław Skowroński,
Tadeusz Sląskowski, mgr
Henryk Staniłka (Staniłko),
Adam Swaradzki, rolnik
Bronisław Tomecki, (1905-1994) po wojnie grafik-malarz w Warszawie
W. Zawada, po wojnie na emigracji w Wielkiej Brytanii

Listę członków opracowano na podstawie:

1) Zbigniew Kuczyński, Lista członków Piłsudii, maszynopis,
2) materiałów archiwalnych z Archiwum Korporacyjnego,
3) wydawnictw encyklopedycznych i biograficznych oraz rozmów z rodzinami członków Korporacji Piłsudia.

Opracowanie: Bartłomiej P. Wróblewski
Opublikowano: 16 VII 2010 r.
Ostania zmiana: 2 XI 2024 r.

Propozycja cytowania: Bartłomiej P. Wróblewski, Korporacja Piłsudia (Wilno), (na:) www.archiwumkorporacyjne.pl, stan 2 XI 2024 r.

O Archiwum | Muzeum Korporacyjne | Aktualności | Kontakt | English © Archiwum Korporacyjne Nota prawna | Mapa serwisu | created by { re.PUBLIK }